Αττική κεραμική 7ου αιώνα π.Χ.

Γύρω στο 700 π.Χ., στην Αττική η γεωμετρική τεχνοτροπία στα γραπτά αγγεία αντικαταστάθηκε από ένα νέο διακοσμητικό και εικονιστικό ρυθμό. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι ο συνδυασμός σκιαγραφίας και τεχνικής περιγράμματος στη σχεδίαση των μορφών και των κοσμημάτων. Το περίγραμμα, όμως, χρησιμοποιείται σε μικρότερη κλίμακα σε σύγκριση με τους ρυθμούς της Ανατολικής και της νησιωτικής Ελλάδας. Ταυτόχρονα με την απόδοση των περιγραμμάτων εισάγεται και η εσωτερική χάραξη, ενώ στο β΄ τέταρτο του 7ου αι. π.Χ. αρχίζει να χρησιμοποιείται πολύ συχνά το λευκό χρώμα και στο γ΄ τέταρτο εμφανίζεται επίσης το ερυθρό και ορισμένα άλλα πιο ασυνήθιστα χρώματα (καστανό, κίτρινο, γαλάζιο). Για την αττική κεραμική της «ανατολίζουσας περιόδου» καθιερώθηκε ο όρος «πρωτοαττική» και χωρίζεται χρονολογικά σε τρεις περιόδους: την πρώιμη 700-675 π.Χ., τη μέση 675-650 π.Χ. και την ύστερη 650-630 π.Χ. Στο τελευταίο τέταρτο του 7ου αι. π.Χ., η χρήση της μελανόμορφης τεχνικής γενικεύτηκε και επικράτησε στον αττικό Κεραμεικό (α΄ γενιά: Ζωγράφος του Βερολίνου Α 34, Ζωγράφος του Πειραιά, Ζωγράφος του Νέσσου).

Τα αττικά αγγεία, που βρέθηκαν στους οικισμούς του μυχού του Θερμαϊκού Κόλπου και χρονολογούνται στον 7ο αι. π.Χ., είναι πολύ λίγα και πρόκειται κυρίως για εμπορικούς αμφορείς.

 

Παραδείγματα:

• Ορισμένα από τα πρωιμότερα αττικά αγγεία προέρχονται από τον οικισμό της αρχαίας Μεθώνης στην Πιερία. Βρέθηκαν όστρακα από υστερο- και υπογεωμετρικούς αμφορείς με διακόσμηση από ομόκεντρους κύκλους, μαιάνδρους και κυματοειδείς ταινίες. Ένας αποσπασματικός αττικός κρατήρας με προχοή είναι έργο του Ζωγράφου των Αθηνών 897 και διασώζει τμήμα παράστασης δύο σκυλιών που τρέχουν. Η μετόπη αυτή αριστερά και δεξιά συμπληρώνεται με πλήθος παραπληρωματικών θεμάτων, όπως πτηνών, τεθλασμένων ταινιών, ρόμβων, σιγμοειδών γραμμών. Ακόμη, βρέθηκε τμήμα αττικής οινοχόης, το οποίο χρονολογείται στο τέλος της ύστερης Γεωμετρικής περιόδου με αρχές 7ου αι. π.Χ. Βρέθηκαν, επίσης, πολλά τμήματα εμπορικών αττικών αμφορέων τύπου SOS, που χρονολογούνται από τον ύστερο 8ο αι. π.Χ., τον 7ο αι. π.Χ. έως και το α΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. Πολλοί από αυτούς τους αττικούς αμφορείς φέρουν εγχάρακτα εμπορικά σύμβολα. Οι αττικοί αμφορείς SOS χρησιμοποιούνταν στο εμπόριο για τη μεταφορά λαδιού και παρόλο που είχαν εμπορική χρήση (μεταφορικά και αποθηκευτικά σκεύη) έφεραν στοιχειώδη γραπτή διακόσμηση. Το σώμα του αμφορέα καλυπτόταν με μαύρο υάλωμα, όπως και οι λαβές, η εξωτερική επιφάνεια του χείλους και η βάση, ενώ στον λαιμό του αμφορέα ζωγραφίζονταν ομόκεντροι κύκλοι και εκατέρωθεν αυτών από δύο σιγμοειδείς γραμμές. Βέβαια, οι σιγμοειδείς γραμμές μπορούσαν να αντικατασταθούν με άλλου είδους διακοσμητικά μοτίβα, όπως τεθλασμένες γραμμές, τριγωνικά σχέδια, κ.ά.
• Από τον αρχαίο οικισμό στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης προέρχονται θραύσματα αττικών αγγείων που χρονολογούνται στην υστερογεωμετρική περίοδο και στον 7ο αι. π.Χ. Τα περισσότερα από αυτά ανήκουν σε εμπορικούς αττικούς αμφορείς τύπου SOS και ορισμένα φέρουν εγχάρακτα εμπορικά σύμβολα. Τα παλαιότερα θραύσματα αττικών αμφορέων SOS, που βρέθηκαν στο Καραμπουρνάκι, χρονολογούνται ήδη στον 7ο αι. π.Χ. Ακόμη, βρέθηκε ένα γραπτό όστρακο με απεικόνιση πτηνού, το οποίο χρονολογείται στην υστερογεωμετρική περίοδο και ανήκει πιθανόν σε αττικό σκύφο.
• Τέλος, θραύσματα αττικών αμφορέων τύπου SOS, που χρονολογούνται μέσα στο 7ο αι. π.Χ. έχουν βρεθεί στον αρχαίο οικισμό και το νεκροταφείο της Μένδης.