ΘΕΡΜΑΪΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑΚΙ

Καλώς ήρθατε στην ιστοσελίδα του προγράμματος Paths:

Ερευνητικό Πρόγραμμα για τη Διακίνηση Κορινθιακής και Αττικής Κεραμικής στους Οικισμούς του Θερμαϊκού Κόλπου κατά την Αρχαϊκή και Κλασική Περίοδο

Βρισκόμαστε στην παραθαλάσσια περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας, στον μυχό του Θερμαϊκού κόλπου. Κατά μήκος της ακτής και στην πεδινή ενδοχώρα εντοπίστηκαν πολυάριθμοι οικισμοί διαμορφωμένοι σε τεχνητούς λόφους (είναι γνωστοί ως «τούμπες» για την εποχή Χαλκού και ως «τράπεζες» για την εποχή Σιδήρου και τα ιστορικά χρόνια). Αυτοί είχαν αναπτύξει μεταξύ τους ένα πυκνό δίκτυο διακοινοτικών σχέσεων και ανταλλαγών, όπως προκύπτει από τα ποικίλα ευρήματα των συστηματικών και σωστικών ανασκαφών που έχουν διεξαχθεί στους περισσότερους. Καλύτερα ερευνημένα μέχρι σήμερα είναι τα νεκροταφεία ορισμένων από τους οικισμούς αυτούς.

Έναν σημαντικό δείκτη για την επικοινωνία και το επίπεδο των επαφών με πιο μακρινές περιοχές της νότιας και ανατολικής Ελλάδας αποτελούν τα κεραμικά προϊόντα. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στις διάφορες κατηγορίες της επείσακτης κεραμικής που προέρχονται από τα εργαστήρια της Κορίνθου και της Αττικής. Αυτά διακρίνονται σε εμπορικούς αμφορείς (π.χ. κορινθιακούς τύπου Α, αττικούς τύπου SOS και τύπου a la brosse) και σε διακοσμημένα αγγεία «πολυτελείας» διαφόρων σχημάτων και χρήσεων (όπως μελανόμορφα κορινθιακά και αττικά, ερυθρόμορφα και μελαμβαφή αττικά).

Τα κορινθιακά και τα αττικά αγγεία που βρέθηκαν κατά τις πανεπιστημιακές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό στο Καραμπουρνάκι (στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, στην Καλαμαριά) αντιπροσωπεύουν όλες τις παραπάνω κατηγορίες και ξεχωρίζουν τόσο για την ποσότητα όσο και για την ποιότητά τους. Τα παλαιότερα κορινθιακά αγγεία εμφανίζονται ήδη από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ. (πρωτοκορινθιακοί αρύβαλλοι και κοτύλες), αλλά η συστηματική εισαγωγή τους γίνεται κυρίως στο πρώτο μισό του 6ου αι. π.Χ. (συχνότερα κορινθιακά σχήματα: κοτύλες, αρύβαλλοι, αλάβαστρα, εξάλειπτρα, οινοχόες, πυξίδες, κιονωτοί κρατήρες) και συνεχίζεται καθόλη τη διάρκεια του ίδιου αιώνα. Αττικά διακοσμημένα αγγεία κυκλοφορούν μεμονωμένα στους οικισμούς των παραλίων του Θερμαϊκού ήδη από τη Μέση Γεωμετρική περίοδο (9ος αι. π.Χ.). Τα μελανόμορφα αττικά αγγεία είναι σχετικά σπάνια στο πρώτο μισό του 6ου, αλλά διαδίδονται σταδιακά στο δεύτερο μισό και ακόμη περισσότερο στο τελευταίο τέταρτο του 6ου αι., με ολοένα αυξανόμενη εξάπλωση και στο πρώτο μισό του 5ου αι. π.Χ. Τότε γενικεύεται η χρήση τους και κυριαρχούν στις τοπικές αγορές, ενώ παράλληλα με τα γραπτά αγγεία πολύ διαδεδομένα είναι τα αττικά μελαμφαβή, των οποίων υπάρχουν μάλιστα και τοπικές μιμήσεις. 

Προφανής γίνεται, έτσι, ο κύριος ρόλος του λιμανιού στο Καραμπουρνάκι ως διαμετακομιστικού κέντρου για τα προϊόντα από άλλες περιοχές, όπως είναι και τα υπό εξέταση κορινθιακά και αττικά αγγεία μαζί με τα αγαθά που μετέφεραν ορισμένα από αυτά (π.χ. βρώσιμο και αρωματικό λάδι, κρασί κ.ά.).

Η σύγκριση των αντίστοιχων κεραμικών ευρημάτων από τους οικισμούς γύρω από τον Θερμαϊκό κόλπο μάς επιτρέπει να βγάλουμε ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τις κοινές προτιμήσεις αλλά και τις ιδιαιτερότητες ως προς την επιλογή ορισμένων σχημάτων, τη μεγάλη ή μικρή διάδοση συγκεκριμένων κατηγοριών και εργαστηριακών ομάδων, τις ποικίλες χρήσεις τους, καθώς και τις επιδράσεις που είχαν τα εισαγόμενα αγγεία στην τοπική κεραμική παραγωγή.

 

b3a