Εργαστήρια

Εκτός από τα δύο μεγαλύτερα κέντρα παραγωγής πήλινων αγγείων που υπήρχαν στη νότια Ελλάδα, δηλαδή της Κορίνθου και της Αθήνας, κεραμικά εργαστήρια με ποικίλα κατάλοιπα (κλίβανοι, δεξαμενές επεξεργασίας πηλού, στηρίγματα, εργαλεία, ελαττωματικά προϊόντα κ.ά.) εντοπίστηκαν και σε διάφορες θέσεις του βορειοελλαδικού χώρου, όπως στη Λευκόπετρα Ημαθίας, την Τορώνη Σιθωνίας, το Φαρί Θάσου και την Πέλλα, χρονολογούμενες από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια. Οι γνώσεις μας για την οργάνωση των κεραμικών εργαστηρίων στη Μακεδονία προέρχονται κυρίως από την αρχαϊκή εποχή και εξής. Παρόλα αυτά η κεραμική παραγωγή στον βορειοελλαδικό χώρο μαρτυρείται ήδη από την προϊστορική εποχή με τυποποιημένους κεραμικούς κλιβάνους που σώζονται από την Εποχή του Χαλκού. Εκτός από τις θέσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, εγκαταστάσεις για την παραγωγή αγγείων διαφόρων κατηγοριών και χρήσεων έχουν ανασκαφεί τις τελευταίες δεκαετίες και σε οικισμούς στη ζώνη του Θερμαϊκού κόλπου, συγκεκριμένα στη Μεθώνη, το Καραμπουρνάκι, τη Μένδη και την Ποτίδαια-Κασσάνδρα.

Τα τοπικά αγγεία κατασκευάζονταν για να καλύψουν κυρίως οικιακές και αποθηκευτικές ανάγκες αλλά μπορούσαν να εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς (όπως λατρευτικούς, εμπορικούς, ταφικούς). Η μελέτη και αξιολόγηση των στοιχείων που διαθέτουμε για την οργάνωση, τυποποίηση και διακίνηση της παραγωγής των κεραμικών εργαστηρίων στους οικισμούς Μακεδονίας βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια. Ένα χαρακτηριστικό της τοπικής κεραμικής παραγωγής είναι η συνύπαρξη διαφόρων κατηγοριών χειροποίητης και τροχήλατης κεραμικής με διαφορετικές τεχνικές διακόσμησης ήδη από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου. Ορισμένα κεραμικά εργαστήρια εντοπίστηκαν σε παραθαλάσσιους οικισμούς και άλλα στην ενδοχώρα, σε θέσεις που βρίσκονται κοντά σε χερσαίους και υδάτινους δρόμους. Χρονολογικά τα περισσότερα εργαστήρια φαίνεται πως δραστηριοποιούνταν από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 5ου αι. π.Χ., με ενδείξεις για μεγαλύτερη παραγωγή κατά τον 6ο αι. π.Χ.