Γύρω στο 630 π.Χ. η μελανόμορφη τεχνική άρχισε να εφαρμόζεται σε όλες τις εικονιστικές σκηνές και τα παραπληρωματικά κοσμήματα των αττικών αγγείων. Με τη νέα τεχνική τα σώματα των μορφών στις παραστάσεις αποκτούν πλούσια εσωτερική διάρθρωση, οι ανατομικές και άλλες λεπτομέρειες αναδεικνύονται, τα ενδύματα καλύπτονται με άφθονα διακοσμητικά σχέδια. Συμβατικά, τα γυμνά μέρη των ανδρικών μορφών αποδίδονται με μελανό χρώμα και των γυναικείων με λευκό. Χρησιμοποιούνται, επίσης, για την απόδοση των λεπτομερειών δύο επίθετα χρώματα: το λευκό και το ιώδες. Με αυτόν τον τρόπο έγινε δυνατή η σχεδίαση όλο και πιο σύνθετων μορφών και αφηγηματικών παραστάσεων. Η μελανόμορφη τεχνική κυριάρχησε απόλυτα έως περίπου το 530 π.Χ. και επιβίωσε αρκετές δεκαετίες ακόμη μέσα στον 5ο αι. μετά την επικράτηση της ερυθρόμορφης τεχνικής. Οι παραστάσεις των μελανόμορφων αττικών αγγείων αντλούν τα θέματά τους από τον κόσμο του μύθου (και του έπους), από όπου παρουσιάζουν υποδειγματικούς τρόπους συμπεριφοράς, επιτυχίες και αποτυχίες θεών και ηρώων, καθώς και από τη σφαίρα του ανθρώπινου βίου (πόλεμος, αθλητισμός, συμπόσιο, γιορτές, γάμος, θάνατος κ.ά.). Ο μελανόμορφος ρυθμός χωρίζεται σε τρεις περιόδους: την πρώιμη 630-570 π.Χ., τη μέση 570-550 π.Χ. και την ύστερη 550-530 π.Χ.

Τα αττικά αγγεία, που βρέθηκαν στους οικισμούς του μυχού του Θερμαϊκού Κόλπου και χρονολογούνται στον 6ο αι. π.Χ. είναι πολυάριθμα και μαρτυρούν αφενός τις εμπορικές επαφές της Αθήνας και αφετέρου τη μεγάλη ζήτηση που είχαν τα αγγεία της από τους κατοίκους των οικισμών της περιοχής. Οι ανασκαφικές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα αττικά αγγεία βρίσκονται παντού: στα ιερά, στους οικισμούς και στα νεκροταφεία. Είναι γενικά καλής ποιότητας και τα σχήματά τους ποικίλουν, από μεγάλου μεγέθους, όπως αμφορείς, κρατήρες, πελίκες, υδρίες κ.ά., μέχρι μικρού, όπως κύλικες, σκύφοι, οινοχόες, εξάλειπτρα, πλημοχόες, λήκυθοι κ.ά.

Παραδείγματα:

• Στον οικισμό της Τούμπας στη Θεσσαλονίκη, γύρω στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. υπάρχει έντονη παρουσία κυρίως αττικών κιονωτών κρατήρων αλλά και υδριών, η πλειονότητα των οποίων σχετίζεται με τον Λυδό και το εργαστήριό του. Η προτίμηση για κιονωτούς κρατήρες συνεχίζεται μέχρι τα τέλη του 6ου αι. π.Χ., κυρίως με διονυσιακές και πολεμικές παραστάσεις. Ένας σχεδόν ακέραιος μελανόμορφος κιονωτός κρατήρας αποδίδεται στον Λυδό και φέρει στην κύρια όψη τρεις ανδρικές μορφές που χειρονομούν έντονα, ενώ στην άλλη όψη εικονίζονται δύο αντωποί πετεινοί. Ένα θραύσμα μελανόμορφης υδρίας, που σχετίζεται με το εργαστήριο του Λυδού (Ζ. του Λούβρου F6) και χρονολογείται στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., φέρει στον ώμο δύο αντωπές Σφίγγες. Ορισμένα θραύσματα ανήκουν σε κύλικες της Ομάδας των Κωμαστών στο α΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. Επίσης, μετά τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. εμφανίζονται πολλές αττικές μελανόμορφες κύλικες: μικρογραφικές ταινιωτές κύλικες με ιππείς, κύλικες τύπου Droop, κύλικες με ανθεμωτή διακόσμηση, άλλοτε στον τύπο C με απλό χείλος και άλλοτε με κοίλο. Βρέθηκαν, ακόμα, αττικοί σκύφοι «ερμογένειου τύπου» με απεικόνιση είτε αγωνίσματος δρόμου με θεατές είτε παλαίστρας, σκύφοι της Ομάδας CHC και κύλικες–σκύφοι της Ομάδας Lancut, ληκύθια με λευκό βάθος, τα οποία διακοσμούνται με ανθέμια, δικτυωτό πλέγμα, κισσόφυλλα, μαίανδρο ή αβακωτό μοτίβο. Τέλος, στον ύστερο 6ο αι. π.Χ. χρονολογούνται διάφορα αττικά μελαμβαφή, μελανόμορφα και ορισμένα πρώιμα ερυθρόμορφα αγγεία.
• Στον οικισμό στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης, τα αττικά εργαστήρια εκπροσωπούνται με αρκετά δείγματα, κυρίως αγγεία πόσης (κύλικες και σκύφους), και τα περισσότερα χρονολογούνται στα χρόνια του ύστερου μελανόμορφου. Βρέθηκαν, επίσης, τμήματα από ύστερες μελανόμορφες οινοχόες και ληκύθους, καθώς και αμφορείς με λαιμό. Στα πρωιμότερα αττικά μελανόμορφα συγκαταλέγονται θραύσματα όλπης με προτομή αλόγου, ένα όστρακο από λέβητα με παράσταση Σειρήνας από τον κύκλο του Σοφίλου και λίγα ακόμη από αμφορείς και κρατήρες με παραστάσεις ζώων. Από το νεκροταφείο του οικισμού προέρχονται μικρού μεγέθους ύστεροι μελανόμορφοι κιονωτοί κρατήρες, οινοχόες και μεγάλοι σκύφοι.
• Το παλαιότερο γνωστό αττικό αγγείο από το νεκροταφείο της Σουρωτής είναι μία κύλικα «τύπου Αθηνών 1104», που χρονολογείται στο β΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. Δύο μελανόμορφες τριφυλλόστομες οινοχόες, γύρω στο 510-490 π.Χ., ανήκουν στην Κατηγορία «Keyside Class». Η μία οινοχόη φέρει σκηνή Γιγαντομαχίας και η άλλη κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου. Βρέθηκαν, επίσης, αττικές κύλικες τύπου Κρακοβίας με ανθέμια στην ζώνη των λαβών και στιλπνό μελανό υάλωμα, που χρονολογούνται γύρω στο 510-490 π.Χ. Ακόμα, μελανόμορφα ληκύθια με ανθέμια, που εντάσσονται στο εργαστήριο του Ζ. της Μέγαιρας, κύλικες τύπου C του τέλους του 6ου αι. π.Χ. κ.ά.
• Στο νεκροταφείο της Θέρμης (Σέδες), κοντά στη Θεσσαλονίκη, οι εισαγωγές γραπτών αττικών αγγείων αρχίζουν λίγο πριν τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Κυριαρχούν οι μικροί μελανόμορφοι κιονωτοί κρατήρες, οι κύλικες και οι σκύφοι. Από το νεκροταφείο τα περισσότερα αττικά γραπτά αγγεία χρονολογούνται στο τέλος του 6ου αι. π.Χ. – α΄ τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. Το παλαιότερο αττικό αγγείο του νεκροταφείου είναι ένας σχεδόν ακέραιος κιονωτός μελανόμορφος κρατήρας, πρώιμο έργο του Λυδού, με παράσταση στην κύρια όψη του κυνηγιού του Καλυδώνιου κάπρου και στη β΄ όψη δύο αντωπών κάπρων. Χρονολογείται γύρω στο 560 π.Χ. και είχε χρησιμοποιηθεί ως τεφροδόχο αγγείο. Ακόμη, βρέθηκε μελανόμορφη κύλικα του Ζ. των Διπλών Ανθεμίων (560-555 π.Χ.), μελανόμορφη οφθαλμωτή κύλικα της Ομάδας CHC του τελευταίου τετάρτου του 6ου αι. π.Χ. με παράσταση εραστή και ερωμένου, μελανόμορφες λήκυθοι, μελανόμορφη υδρία του β΄ μισού του 6ου αι. π.Χ. με παράσταση Σφιγγών, μελανόμορφος σκύφος με παράσταση δύο Σατύρων και μίας Μαινάδας του β΄ μισού του 6ου αι. π.Χ. κ.ά.
• Από το δυτικό νεκροταφείο του Αρχοντικού της Πέλλας, το οποίο περιλαμβάνει πλούσιες ταφές που χρονολογούνται στα αρχαϊκά χρόνια, προέρχεται μεγάλος αριθμός αττικών αγγείων, τα οποία είχαν δοθεί ως κτερίσματα στους νεκρούς. Συγκεκριμένα, από γυναικεία ταφή προέρχεται κύλικα του εργαστηρίου του Ζ. του Γρυπόμορφου πουλιού με κισσό στον ώμο, ακτινωτό κόσμημα στο χείλος και κύκνο στο εσωτερικό. Από τάφους πολεμιστών προέρχονται μελανόμορφη ωοειδής λήκυθος με φύλλα κισσού στον ώμο και υδρόβιο πουλί στο σώμα, μικρογραφική ταινιωτή κύλικα του εργαστηρίου του Ζ. των Αγκώνων με το ίδιο θέμα και στις δύο όψεις: ανθέμια στα άκρα και στο μέσο κύκνος με ανοιχτά φτερά, που περιβάλλεται από δύο όρνιθες (540/30 π.Χ.), μελαμβαφείς αμφορίσκοι, μελανόμορφος σκύφος της Ομάδας CHC με όμοιες παραστάσεις και στις δύο όψεις: δύο αντωπές καθιστές σφίγγες στο κέντρο και εκατέρωθεν δύο ιματιοφόροι άνδρες, που πλαισιώνονται με ανθέμια (τέλος 6ου – αρχές 5ου αι. π.Χ.), ταινιωτή μικρογραφική κύλικα με το ίδιο θέμα και στις δύο όψεις: δύο ζεύγη πουλιών, μία όρνιθα απέναντι σε κύκνο με ανοιχτά φτερά, έργο του Ζ. των Αγκώνων (540/30 π.Χ.), μελανόμορφη κύλικα η οποία στο εσωτερικό του πυθμένα της έχει ως έμβλημα καθιστή προς τα δεξιά σφίγγα και στο εξωτερικό της σκηνές συμποσίου: σε κάθε όψη της παριστάνονται τρεις κλίνες με δύο ξαπλωμένους άνδρες, ενώ μπροστά τους υποπόδια και τραπέζια με εδέσματα, ανάμεσα στην αριστερή κλίνη και στις δύο άλλες που βρίσκονται στα δεξιά παριστάνονται ένας αγένειος άνδρας στραμμένος προς τα αριστερά και μία γυναίκα στραμμένη προς τα δεξιά, που αποστρέφει το κεφάλι και κρατά στο ανυψωμένο αριστερό της χέρι στεφάνι κισσού, στην άλλη όψη, ανάμεσα στις κλίνες, παριστάνεται παρόμοια σκηνή: μία γυναίκα στραμμένη προς τα δεξιά, που αποστρέφει το κεφάλι και ένας γενειοφόρος άνδρας στα δεξιά της, στραμμένος προς τα αριστερά, που κρατά ριπίδιο στο ανυψωμένο δεξιό χέρι˙ πρόκειται για έργο του Ζ. του Μαλιμπού (565/550 π.Χ.). Σε έναν άλλον τάφο πολεμιστή βρέθηκε οφθαλμωτή κύλικα με λευκό βάθος, στις όψεις της οποίας παριστάνονται ιππέας περιβαλλόμενος από κλαδιά αμπελιού με σταφύλια, πετεινοί κάτω από τις λαβές και γοργόνειο στο μετάλλιο του πυθμένα του (530/20 π.Χ.). Σε ανδρική ταφή βρέθηκε, επίσης, μία μελανόμορφη ημισφαιρική κύλικα, στις όψεις της οποίας παριστάνεται σκηνή προπόνησης ανάμεσα στα μεγάλα πλαγιαστά ανθέμια που φύονται από τις λαβές: γυμνός νέος ιππέας με δύο γυμνούς νέους εκατέρωθεν, που προχωρούν προς τα δεξιά χειρονομώντας, αποδίδεται στην Ομάδα FP (γύρω στο 525 π.Χ.) Σε μία γυναικεία ταφή βρέθηκε αττική κύλικα τύπου Σιάννων με πέντε ζευγάρια αντωπών κωμαστών σατύρων, ενώ στο μετάλλιο του πυθμένα της εικονίζεται μία Σειρήνα με ανοιχτά φτερά, έργο του Ζ. του C (570/65 π.Χ.), από μία άλλη γυναικεία ταφή προέρχονται αττική όλπη με μελανόμορφη παράσταση Διονύσου, μικρή αττική ανθεμωτή ταινιωτή κύλικα με γοργόνειο ως έμβλημα στο εσωτερικό, αττική λήκυθος με δύο παλαιστές και αττική υδρίσκη με τρεις ιματιοφόρους νέους σε συνομιλία. Τα δύο τελευταία αγγεία ανήκουν στην Ομάδα του Βατικανού G 52 (γύρω στο 510 π.Χ.). Από έναν άλλο τάφο πολεμιστή προέρχονται τέσσερα πήλινα αγγεία που χρονολογούνται γύρω στο 530 π.Χ.˙ τα τρία από αυτά είναι μελανόμορφα αττικά: ένας αμφορίσκος, ένας σκύφος «ερμογένειου τύπου» με παράσταση δύο αθλητών και μία κύλικα του Ζ. των δρομέων με παράσταση πάλι αθλητών, σε μία ακόμη ανδρική ταφή βρέθηκε μία αττική λήκυθος της Ομάδας αναχώρησης πολεμιστή, Κατηγορίας Φανυλλίδος ως προς το σχήμα, του 530-520 π.Χ., κ.ά.
• Από το νεκροταφείο της Βεργίνας προέρχονται εξίσου σημαντικά σύνολα αττικών αγγείων από τις αρχαϊκές ταφές του οικισμού. Για παράδειγμα, μία αττική μελανόμορφη κύλικα τύπου Σιάννων του Ζ. του C, που χρονολογείται στο β΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ., με πομπή τεσσάρων ιππέων, ακολουθεί πεζός γυμνός οπλίτης, στην άλλη πλευρά γυμνός οπλίτης σε οκλάζουσα θέση φορά περικεφαλαία κορινθιακού τύπου, κρατά δόρυ και κρύβεται πίσω από την ασπίδα του, μία μικρή αττική τριφυλλόστομη οινοχόη διακοσμημένη με κεφάλι Σατύρου σε κατατομή, κ.ά.
• Από το νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής προέρχεται μεγάλος αριθμός αττικών αγγείων (μελανόμορφοι κρατήρες του εργαστηρίου του Λυδού, αττικές μικρογραφικές κύλικες, μελανόμορφοι σκύφοι της Ομάδας CHC, ανθεμωτές κύλικες τύπου Κρακοβίας, μελανόμορφα ληκύθια, κ.ά.). Τα παλαιότερα αττικά αγγεία του νεκροταφείου χρονολογούνται στο β΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. (π.χ. αττική μελανόμορφη όλπη του τάφου αριθ. 138 με παράσταση λιονταριού σε μετόπη). Στα μέσα και στο γ΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. χρονολογούνται ένας αττικός μελανόμορφος αμφορέας με παράσταση προτομής αλόγου, μία κύλικα τύπου Σιάννων και μία αττική μελανόμορφη υδρία με παράσταση πτηνών. Ακόμη, στο β΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. χρονολογούνται μερικοί αττικοί μελαμβαφείς αμφορίσκοι και κάποιες αττικές ταινιωτές κύλικες, ενώ στο τελευταίο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. χρονολογούνται αττικές μικρογραφικές και ανθεμωτές κύλικες, αττικοί μελανόμορφοι κρατήρες, αττικοί σκύφοι, μερικοί της Ομάδας CHC, αττικές κύλικες τύπου Κρακοβίας και αττικά μελαμβαφή αγγεία (π.χ. κύλικα τύπου C, που χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ.).
• Από το ιερό στο Ποσείδι της Χαλκιδικής προέρχονται πολλά αττικά αγγεία που χρονολογούνται ήδη από το α΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. και συνεχίζουν μέχρι και τον 4ο αι. π.Χ. Για παράδειγμα, βρέθηκαν αττική μελανόμορφη οινοχόη λευκού βάθους με παράσταση άρματος του τέλους του 6ου αι. π.Χ., τμήμα χείλους υστεροαρχαϊκού κρατήρα με φυτική διακόσμηση και με εγχάρακτη επιγραφή προς τον θεό Ποσειδώνα «γαιαόχο κυανοχαίτα», τμήμα αττικού μελανόμορφου πιθανόν αμφορέα με τροχό άρματος και πόδια αλόγων του β΄ μισού του 6ου αι. π.Χ., κύλικα τύπου Kassel του 530 π.Χ., τμήμα κιονωτού κρατήρα με διονυσιακό θέμα, μελανόμορφη κύλικα με ρόδακες στο χείλος και ανθεμωτό κόσμημα στις λαβές της Ομάδας των Κωμαστών, που χρονολογείται γύρω στο 580-570 π.Χ., κύλικα τύπου Σιάννων με διακόσμηση σε δύο ζώνες, ζωφόρο ζώων στο σώμα, ακόσμητο μετάλλιο και φύλλα κισσού στο χείλος, των μέσων του 6ου αι. π.Χ., ταινιωτή κύλικα, που ανέθεσε στον Ποσειδώνα ο Ζηνόθεμις και χρονολογείται στο γ΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ., με μορφές του διονυσιακού θιάσου γύρω από τον Διόνυσο και στις δύο όψεις του αγγείου, μικρογραφική ταινιωτή κύλικα του 550–540 π.Χ. με ανθέμιο στη λαβή και επιγραφή στο σώμα, τμήμα βάσης αττικού σκύφου με αναθηματική επιγραφή, κ.ά.