Νεκροταφεία

Καραμπουρνάκι

Εκτός από τον αρχαίο οικισμό, στο Καραμπουρνάκι εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν τμήματα του νεκροταφείου. Οι περισσότεροι γνωστοί τάφοι βρέθηκαν 150 μ. ανατολικά του λόφου του οικισμού. Οι τάφοι που αποκαλύφθηκαν χρονολογούνται στα αρχαϊκά (κυρίως υστεροαρχαϊκά) χρόνια και σε όλη τη διάρκεια του 5ου αι. π.Χ. Το νεκροταφείο φαίνεται ότι ήταν οργανωμένο κατά ομάδες τάφων, χωρίς ενιαία διάταξη. Όλοι οι τάφοι δεν έχουν κοινό προσανατολισμό, αλλά επικρατέστερος είναι από ανατολικά προς δυτικά. Οι περισσότεροι τάφοι που βρέθηκαν είναι λακκοειδείς και αρκετοί ήταν συλημένοι τουλάχιστον ως προς τα πολύτιμα κτερίσματά τους. Περιείχαν πήλινα αγγεία εισηγμένα από διάφορες περιοχές του ελληνικού κόσμου (κυρίως από Κόρινθο, Αττική και ανατολική Ελλάδα) και λίγα τοπικών εργαστηρίων, είδη οπλισμού, ειδώλια, κοσμήματα κ.ά.

 

  • Καραμπουρνάκι
  • Τούμπα Θεσσαλονίκης
  • Σίνδος-Αγχίαλος
  • Μένδη
  • Λητή
  • Θέρμη (Σέδες)
  • Σουρωτή
  • Πολίχνη (Λεμπέτ)
  • Πύδνα
  • Αγία Παρασκευή
  • Αρχοντικό Πέλλας
  • Αιγές-Βεργίνα
  • Νέα Καλλικράτεια
  • Άγιος Αθανάσιος
  • Αίνεια
  • Σκιώνη

Εκτός από τον αρχαίο οικισμό, στο Καραμπουρνάκι εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν τμήματα του νεκροταφείου. Οι περισσότεροι γνωστοί τάφοι βρέθηκαν 150 μ. ανατολικά του λόφου του οικισμού. Οι τάφοι που αποκαλύφθηκαν χρονολογούνται στα αρχαϊκά (κυρίως υστεροαρχαϊκά) χρόνια και σε όλη τη διάρκεια του 5ου αι. π.Χ. Το νεκροταφείο φαίνεται ότι ήταν οργανωμένο κατά ομάδες τάφων, χωρίς ενιαία διάταξη. Όλοι οι τάφοι δεν έχουν κοινό προσανατολισμό, αλλά επικρατέστερος είναι από ανατολικά προς δυτικά. Οι περισσότεροι τάφοι που βρέθηκαν είναι λακκοειδείς και αρκετοί ήταν συλημένοι τουλάχιστον ως προς τα πολύτιμα κτερίσματά τους. Περιείχαν πήλινα αγγεία εισηγμένα από διάφορες περιοχές του ελληνικού κόσμου (κυρίως από Κόρινθο, Αττική και ανατολική Ελλάδα) και λίγα τοπικών εργαστηρίων, είδη οπλισμού, ειδώλια, κοσμήματα κ.ά.

 

Read More

Έξω από τα όρια του οικισμού εντοπίστηκαν εκτεταμένα νεκροταφεία με μεγάλη διάρκεια χρήσης από τον 10ο-8ο αι. έως και τον 3ο αι. π.Χ., όταν ο οικισμός εγκαταλείφθηκε. Οι περισσότεροι από τους ερευνημένους τάφους ανήκουν στην αρχαϊκή και την κλασική εποχή. Συχνότεροι είναι οι λακκοειδείς, υπάρχουν επίσης λίγοι κιβωτιόσχημοι και πολύ λίγες λίθινες λάρνακες. Ορισμένοι από αυτούς ήταν πλούσια κτερισμένοι. Στα ευρήματα περιλαμβάνονται κοσμήματα (όπως χρυσά επιστόμια και χάλκινες πόρπες), εγχειρίδια, νομίσματα και πολλά αγγεία εισηγμένα, κυρίως από την Κόρινθο, την Αττική και την ανατολική Ελλάδα, αλλά και τοπικής παραγωγής.

 

Read More

Κοντά στον οικισμό της διπλής «τράπεζας» Αγχιάλου βρέθηκαν δύο νεκροταφεία. Το νεότερο από αυτά εκτείνεται σε μικρή απόσταση βόρεια της «τράπεζας». Η λειτουργία του πρέπει να άρχισε στο δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ. και δεν συνεχίστηκε μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Για ένα χρονικό διάστημα συνυπήρχε με το αρχαϊκό νεκροταφείο του οικισμού, που βρίσκεται σε απόσταση 600μ. στα νοτιοανατολικά και με το οποίο παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες τόσο στα είδη των τάφων (κυρίως κιβωτιόσχημοι, λακκοειδείς και λίγες λάρνακες) όσο και στα κινητά ευρήματα. Ορισμένοι από τους κιβωτιόσχημους τάφους έχουν ενδιαφέρον από κατασκευαστική άποψη, διότι αποκτούν κυρίως από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. μνημειακή και επιμελημένη μορφή. Η διαφορά των δύο νεκροταφείων έγκειται στο είδος και κυρίως στην ποιότητα των αντικειμένων που συνόδευαν τους νεκρούς. Τα κυριότερα κτερίσματα των πλούσιων αρχαϊκών τάφων ήταν κοσμήματα, εξαρτήματα ένδυσης, νεκρικά προσωπεία-μάσκες και ελάσματα, είδη οπλισμού, ομοιώματα επίπλων και αμαξών, στλεγγίδες και εγχειρίδια. Τα πολυάριθμα πήλινα αγγεία προέρχονται κυρίως από την Κόρινθο και την Αττική αλλά και από τοπικά εργαστήρια. Το νεκροταφείο αυτό χρονολογείται στον 6ο και τον 5ο αι. π.Χ.

 

Read More

Το νεκροταφείο της αρχαίας Μένδης εκτείνεται στην παραλία της, ακολουθώντας τον κανόνα των περισσότερων παράλιων αποικιών της Χαλκιδικής, και βρίσκεται σε μικρή απόσταση έξω από τον οικισμό. Στο μικρό τμήμα που έχει ανασκαφεί ήρθαν στο φως ταφές κυρίως της πρώιμης αρχαϊκής εποχής. Επικρατούν οι εγχυτρισμοί για βρεφικές και παιδικές ταφές, ενώ λίγοι είναι οι λακκοειδείς τάφοι και ελάχιστοι οι κιβωτιόσχημοι. Γενικά, υπάρχει άτακτη τοποθέτηση των τάφων και γίνεται προσπάθεια να ακολουθηθεί ο προσανατολισμός ανατολή-δύση. Στους ενταφιασμούς και τα κτερίσματα επικρατούν τα πήλινα αγγεία τοπικής παραγωγής, αλλά υπάρχουν και ορισμένα εισηγμένα από την Κόρινθο και την Αττική, επίσης ειδώλια και χάλκινα κοσμήματα.

 

Read More

Το νεκροταφείο της αρχαίας Λητής αναπτύσσεται βόρεια και νότια της επαρχιακής οδού Λητής-Λαγκαδά και παρουσιάζει συνεχή χρήση από τα τέλη του 6ου αι. μέχρι και τον 4ο αι. π.Χ. Πρόκειται για ένα καλά οργανωμένο νεκροταφείο που περιβάλλει την αρχαία πόλη. Στα κτερίσματα των τάφων συγκαταλέγονται αγγεία, τόσο εισηγμένα από τα μεγάλα κέντρα της Ελλάδας όσο και τοπικής παραγωγής, κοσμήματα και ειδώλια.

 

Read More

Το μεγάλο μέγεθος του αρχαίου οικισμού μαρτυρούν τα εκτεταμένα νεκροταφεία, τα οποία έχουν ερευνηθεί σχεδόν στο σύνολό τους. Οι παλαιότερες ταφές ανάγονται στην πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, ενώ εμφανίζουν ιδιαίτερη πυκνότητα κατά τους 6ο, 5ο και 4ο αι. π.Χ. Αργότερα περιορίζονται αρκετά, διαπιστώνονται όμως έως τα μέσα του 2ου αι. π.Χ., καθώς και τον 1ο αι. π.Χ. – 1ο αι. μ.Χ. Μετά από ένα μεγάλο χρονικό κενό ο χώρος επαναχρησιμοποιείται ως νεκροταφείο κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους (15ος – 18ος αι. μ.Χ.), αλλά και αργότερα στις αρχές του 20ού αιώνα. Τα κτερίσματα είναι πολλά και ποικίλα, όπως κοσμήματα, όπλα, μετάλλινα σκεύη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πήλινα αγγεία, εισηγμένα και εγχώρια. Το μεγαλύτερο μέρος της εισηγμένης κεραμικής προέρχεται από την Αττική και την Κόρινθο.

 

Read More

Ο οικισμός της Σουρωτής βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης, στην κοιλάδα του Ανθεμούντα. Μέχρι σήμερα έχει ανασκαφεί μόνο το νεκροταφείο, ενώ δεν έχει ερευνηθεί ακόμη ο εντοπισμένος αρχαίος οικισμός. Το νεκροταφείο ήταν σε χρήση τουλάχιστον από τον πρώιμο 6ο αι. έως και το α’ τέταρτο του 3ου αι. π.Χ. Οι περισσότεροι τάφοι είναι αρχαϊκοί και λακκοειδείς, ενώ οι πιο πρώιμοι αγγίζουν το όριο του 7ου αι. π.Χ. Συνήθως είναι κτερισμένοι με χάλκινα κοσμήματα για τις γυναίκες και λίγα όπλα για τους άνδρες, καθώς και ένα χυτροειδές σκεύος, το οποίο συνοδεύει τους νεκρούς καθ’ όλη τη διάρκεια του 6ου αι. π.Χ. Βέβαια, υπάρχουν και εισηγμένα πήλινα αγγεία, κυρίως από την Κόρινθο και την Ιωνία, ενώ τα αττικά αγγεία είναι περιορισμένα.

 

Read More

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν τμήματα του αρχαίου οικισμού στην «τράπεζα» Λεμπέτ της Πολίχνης, στη δυτική Θεσσαλονίκη, και των δύο μεγάλων νεκροταφείων, του δυτικού, με τάφους κυρίως της Εποχής του Σιδήρου και των αρχαϊκών-πρώιμων κλασικών χρόνων, και του ανατολικού, που χρονολογείται κυρίως στην κλασική περίοδο. Οι περισσότεροι τάφοι είναι λακκοειδείς. Ορισμένα από τα κτερίσματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κυριαρχούν τα πήλινα αγγεία που προέρχονται από τη νότια Ελλάδα ή είναι εγχώρια που μιμούνται τα εισηγμένα. Ακόμη, ανάμεσα στα κτερίσματα συγκαταλέγονται μετάλλινα αγγεία, διάφορα είδη οπλισμού και αρκετά κοσμήματα από χρυσό, ασήμι και χαλκό. Τέλος, ενδιαφέρον είναι ότι σε ορισμένα τμήματα του ανατολικού και του δυτικού νεκροταφείου της Πολίχνης μεγάλος αριθμός υστεροαρχαϊκών και πρώιμων κλασικών τάφων περιέχει σχεδόν αποκλειστικά αγγεία εισηγμένα από το νότιο Αιγαίο ή μιμήσεις τους.

 

Read More

Το νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας, όπως και ο οικισμός της, είχε διαχρονική παρουσία από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου έως και τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Η χρήση του φαίνεται ότι είχε αρχίσει ήδη από την εποχή του Χαλκού, όπως δείχνουν οι τάφοι που εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή του νεολιθικού οικισμού στη θέση «Αγίασμα», οι οποίοι χρονολογούνται στην πρώιμη και ύστερη εποχή του Χαλκού αλλά και στους κλασικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Οι ταφές της εποχής του Σιδήρου εντοπίζονται σε αραιή διάταξη και οι αρχαϊκές ταφές είναι σχετικά λίγες και εντοπίζονται σε περιορισμένη έκταση στο βόρειο νεκροταφείο, ενώ αντίθετα οι ταφές του 5ου αι. π.Χ. εμφανίζονται σε πυκνή διάταξη και είναι πάρα πολλές. Αυτό, φυσικά, οφείλεται στην ακμή της Πύδνας και στο γεγονός ότι εκείνη την εποχή αποτελεί το κυριότερο λιμάνι της Μακεδονίας. Παρόλο που οι περισσότεροι τάφοι ήταν συλημένοι ήδη από την αρχαιότητα, τα ευρήματα είναι αξιόλογα και σημαντικά. Στα πήλινα αγγεία κυριαρχούν οι εισαγωγές από την Αττική, ενώ είναι σχετικά λίγα τα κορινθιακά ή αυτά από άλλα κέντρα του Αιγαίου, καθώς και από τα τοπικά εργαστήρια. Ανάμεσα στα κτερίσματα των τάφων υπάρχουν επίσης πήλινα ειδώλια, όπλα, καθώς και κοσμήματα από ασήμι, χαλκό, σίδηρο ή χρυσό.

 

Read More

Το νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται περίπου 25 χλμ. νοτιοανατολικά του ομώνυμου οικισμού και χρονολογείται κυρίως στον 6ο αι. π.Χ. Χαρακτηριστική είναι η πολύ πυκνή διάταξη των τάφων, με διαφορετικό προσανατολισμό για τις ανδρικές και τις γυναικείες ταφές. Οι περισσότεροι τάφοι είναι κιβωτιόσχημοι, υπάρχουν επίσης λίγοι λακκοειδείς και μονολιθικές λάρνακες. Στα πλούσια κτερίσματα περιλαμβάνονται είδη οπλισμού, κοσμήματα, ειδώλια, αγγεία από γυαλί και φαγεντιανή και κυρίως πήλινα αγγεία, εισηγμένα από Αττική, Κόρινθο και ανατολική Ελλάδα, καθώς και μεγάλος αριθμός από τοπικά εργαστήρια (γκρίζα τύπου «bucchero»).

 

Read More

Γύρω από τον οικισμό, κατά μήκος των αρχαίων δρόμων, εντοπίστηκαν έως τώρα τέσσερα νεκροταφεία: το νότιο, το νοτιοδυτικό, το ανατολικό και το δυτικό, που χρονολογούνται από την εποχή του Σιδήρου έως και τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια. Το νότιο νεκροταφείο περιείχε τάφους της εποχής του Σιδήρου με κτερίσματα χάλκινα κοσμήματα και σιδερένια όπλα. Το νοτιοδυτικό νεκροταφείο περιείχε λακκοειδείς και κεραμοσκεπείς τάφους των κλασικών και των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων. Στο δυτικό νεκροταφείο βρέθηκαν ταφές της ύστερης εποχής του Σιδήρου, της αρχαϊκής εποχής, των κλασικών και των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, με πλούσια κτερίσματα (όπλα, κοσμήματα, νεκρικά προσωπεία και ελάσματα, ειδώλια, ομοιώματα αμαξών, μετάλλινα σκεύη και πολλά πήλινα αγγεία εισηγμένα από την Κόρινθο, την Αττική και την ανατολική Ελλάδα), τα οποία αποδεικνύουν τη σημασία του Αρχοντικού ως κυρίαρχου αστικού κέντρου, που είχε στον έλεγχό του μια εκτεταμένη εύφορη περιοχή. Τέλος, στο ανατολικό νεκροταφείο έχουν εντοπιστεί, επίσης, ταφές των αρχαϊκών χρόνων με πλούσια κτερίσματα, όπως και στο δυτικό.

 

Read More

Στη Βεργίνα έχουν εντοπιστεί δύο χώροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν ως νεκροταφεία: ο ένας είναι το λεγόμενο νεκροταφείο των Τύμβων και ο άλλος περιλαμβάνει τους μνημειακούς «βασιλικούς» Μακεδονικούς τάφους, οι οποίοι χρονολογούνται στο β’ μισό του 4ου αι. π.Χ. Το νεκροταφείο των Τύμβων περιέχει τάφους από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου έως και τους ελληνιστικούς χρόνους (2ος αι. π.Χ.). Δίπλα στο βορειοδυτικό άκρο της πόλης των Αιγών εκτείνεται το τμήμα του νεκροταφείου των υστεροαρχαϊκών και πρώιμων κλασικών χρόνων με πλούσια ευρήματα. Μάλλον ο συγκεκριμένος χώρος είχε χρησιμοποιηθεί για τις ταφές μιας ομάδας, τα μέλη της οποίας ανήκαν στην τοπική αριστοκρατία. Οι παλαιότεροι τάφοι είναι λακκοειδείς και χρονολογούνται στον 6ο και τον πρώιμο 5ο αι. π.Χ. Υπάρχουν επίσης κιβωτιόσχημοι του τέλους του 5ου και του 4ου αι. π.Χ., καθώς και Μακεδονικοί του β’ μισού του 4ου αι. π.Χ. Ανάμεσα στα κτερίσματα συγκαταλέγονται χρυσά, αργυρά και ελεφαντοστέινα κοσμήματα, πολλά μετάλλινα αντικείμενα, όπως αργυρά, μπρούτζινα και σιδερένια σκεύη κ.ά., που μαρτυρούν τον πλούτο της μακεδονικής αριστοκρατίας και το υψηλό τεχνολογικό και καλλιτεχνικό επίπεδο της μακεδονικής μεταλλουργίας. Τα πήλινα αγγεία είναι καλής ποιότητας αλλά σχετικά λίγα και κυριαρχούν τα εισηγμένα από την Κόρινθο και την Αττική.

Read More

Τα νεκροταφεία του αρχαίου οικισμού στη Νέα Καλλικράτεια Χαλκιδικής εντοπίζονται σε τέσσερα χωροταξικά σύνολα, το καθένα με ιδιαίτερο γεωμορφολογικό χαρακτήρα: το παραλιακό και νότιο νεκροταφείο, όπου υπάρχουν ταφές της αρχαϊκής και κλασικής εποχής, το ανατολικό με ταφές της εποχής του Σιδήρου, της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου, το δυτικό με τάφους της εποχής του Σιδήρου, αρχαϊκούς και υστερορωμαϊκών χρόνων, και τέλος, σε όλη την έκταση εκτός των τειχών του αρχαίου οικισμού αποκαλύφθηκαν συστάδες τάφων μεταξύ των δυτικών και ανατολικών λόφων, που χρονολογούνται κατά κύριο λόγο στην κλασική περίοδο. Οι τάφοι έδωσαν αρκετά ευρήματα, κυρίως πήλινα αγγεία εισηγμένα από διάφορα κέντρα του ελλαδικού χώρου, ειδώλια, κοσμήματα κ.ά.

 

Read More

Δυτικά της διπλής «τράπεζας» της Αγχιάλου υπάρχει μία άλλη «τράπεζα» στην ανατολική όχθη του Αξιού, που είναι γνωστή με το όνομα Τούμπα Τόψιν ή Γέφυρας, η οποία εμφανίζει ίχνη κατοίκησης ήδη από την Ύστερη Νεολιθική μέχρι την όψιμη ελληνιστική εποχή. Με αυτή τη θέση σχετίζονται οι ταφικοί τύμβοι που ανήκουν σήμερα στην κοινότητα του Αγίου Αθανασίου Θεσσαλονίκης. Το νεκροταφείο αυτό φαίνεται ότι ήταν σε χρήση ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. έως και τις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Οι αρχαϊκοί τάφοι παρουσιάζουν ομοιομορφίες στην κατασκευή και το είδος των κτερισμάτων που περιείχαν. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι λακκοειδείς. Στα κτερίσματα κυριαρχούν τα πήλινα αγγεία, κυρίως τα εισηγμένα, στα οποία υπερτερούν τα κορινθιακά. Άλλα κτερίσματα ήταν όπλα, χρυσά ρομβόσχημα επιστόμια, χρυσά και χάλκινα κοσμήματα, ειδώλια, λυχνάρια.

Read More

Στη νότια παραλία της χερσονήσου που απολήγει στο ακρωτήριο Μεγάλο Έμβολο ή Καραμπουρνού, στη νοτιοανατολική ακτή του Θερμαϊκού κόλπου, η τραπεζιόσχημη Τούμπα Τάμπια ή Κουμ-Καλέ έχει ταυτιστεί με την αρχαία Αίνεια. Η ίδρυσή της αποδιδόταν από τους αρχαίους στον Αινεία και τους Τρώες. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί τρεις μεγάλοι τύμβοι στην τοποθεσία «Τούμπες» (τύμβος Α, Β και Γ, που χρονολογούνται στο β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ.). Κάτω από τον τύμβο Β και βόρεια από αυτόν ανασκάφηκαν τάφοι του α’ τετάρτου του 6ου αι. π.Χ., που ανήκουν στο νεκροταφείο των υστεροαρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Το νεκροταφείο εκτείνεται γύρω και δυτικά από τους τύμβους Α, Β και Γ, που εντάσσονται σε αυτό. Οι τάφοι ήταν αρκετά πλούσιοι και ανάμεσα στα κτερίσματα κυριαρχούν τα πήλινα αγγεία, κυρίως τα εισηγμένα από την Αττική και την Κόρινθο. Από τα άλλα κτερίσματα ξεχωρίζουν τα διάφορα είδη χάλκινων, ασημένιων και οστέινων κοσμημάτων (κομβία, κρίκοι, ψέλια, πόρπες, περίαπτα, οκτώσχημες πόρπες).

 

Read More

Η αρχαία Σκιώνη βρίσκεται στη νοτιοδυτική ακτή της Παλλήνης στη Χαλκιδική, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Η Σκιώνη ήταν μία από τις αρχαιότερες αποικίες στο βόρειο Αιγαίο και, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ιδρύθηκε από τους Πελληνείς της Αχαΐας κατά την επιστροφή τους από τον Τρωικό Πόλεμο. Η περιοχή δεν έχει ερευνηθεί ακόμη συστηματικά και μόνον ένα μικρό μέρος της αρχαίας πόλης έχει ανασκαφεί. Βόρεια της Σκιώνης εντοπίστηκε το υστεροαρχαϊκό νεκροταφείο του οικισμού. Οι τάφοι είναι οργανωμένοι σε παράλληλες σειρές με προσανατολισμό ΝΑ-ΒΔ . Όλοι περιείχαν παιδικές ταφές και οι σκελετοί ήταν τοποθετημένοι με το κεφάλι προς τα ανατολικά. Οι περισσότεροι τάφοι ήταν κιβωτιόσχημοι, εντοπίστηκαν, όμως, λακκοειδείς και εγχυτρισμοί. Ήταν αρκετά πλούσια κτερισμένοι και περιείχαν πήλινα αγγεία, κυρίως προϊόντα αττικών εργαστηρίων, τα περισσότερα από τα οποία ανήκουν στον ύστερο μελανόμορφο ρυθμό και χρονολογούνται στα τέλη του 6ου με αρχές 5ου αι. π.Χ.

Read More